Medycyna nazwisk

27.03.2024

W medycynie wiele objawów, chorób, sposobów leczenia i wiele innych nosi nazwę od nazwisk lekarzy, którzy opisali jako pierwsi to zagadnienie. Dla wielu studentów bywa to koszmarem na egzaminach, więc coraz częściej nazwiska zastępuje się nazwami opisowymi.

Jednak w języku medycznym, używanym nie tylko w pracach naukowych czy specjalistycznych podręcznikach ale także przy opisywaniu diagnostyki i leczenia w karcie wypisowej wydawanej pacjentowi, często zauważyć można terminy medyczne powiązane z nazwiskami.

Poniżej opisujemy niektóre z nich, w tym szczególnie te związane z zagadnieniami diagnostyki i leczenia nowotworów, ale także związane z zagadnieniami powiązanymi. Dla jednych będzie to ciekawostka, dla innych być może okazja do przypomnienia ich sobie.

Akiyamy operacja – zabieg resekcji dolnej i środkowej części przełyku bez otwierania klatki piersiowej z przemieszczeniem żołądka zamostkowo w śródpiersiu przednim i zespoleniu na szyi z dolnym odcinkiem przełyku.

Barretta przełyk – zmiany przednowotworowe w nabłonku przełyku o charakterze metaplazji; często spowodowane zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku np. z powodu przepukliny rozworu przełykowego.

Bence Jonesa białko – immunoglobulina wytwarzana przez limfocyty B w białaczce szpikowej.

Billroth I – patrz: Rydygira operacja.

Billroth II – rodzaj resekcji żołądka, polegający na wycięciu jego dalszej (dystalnej) części i zespoleniu części przedniej (proksymalnej) z zadwunastniczą pętlą jelita cienkiego; dwunastnicę po wycięciu części dalszej żołądka zaszywa się „na głucho”.

Blumera próg – wyczuwalne w badaniu per rectum (badanie palcem przez odbyt) zgrubienie, spowodowane naciekaniem nowotworowym zachyłka pęcherzowo-odbytniczego.

Breslowa skala – skala zaawansowania miejscowego czerniaka, opisująca w milimetrach głębokość naciekania (patrz: Clarka Klasyfikacja).

Brickera przetoka – zabieg polegający na wyizolowaniu pętli jelita cienkiego wyłonionej jako stomia z wszczepionymi do niej moczowodami.

Chwostka objaw - objaw związany z tężyczką spowodowaną niskim poziomem wapnia, polegający na występowaniu skurczy mięśni mimicznych twarzy po ich uderzeniu palcem (patrz: Trousseau objaw).

Clarka klasyfikacja – klasyfikacja oceniająca zaawansowanie miejscowe czerniaka według naciekania poszczególnych warstw skóry.

Clocqueta węzeł – węzeł pachwinowy pierścienia udowego (węzeł Rosenmuellera).

Courvoisier’a objaw – wyczuwalny przez powłoki brzuszne powiększony i napięty pęcherzyk żółcuowy, bez objawów bólowych; objaw charakterystyczny dla zaawansowanych miejscowo nowotworów trzustki i dróg żółciowych.

Halsteda operacja – radykalna amputacja gruczołu piersiowego wraz z wycięciem węzłów chłonnych dołu pachowego oraz wycięciem mięśnia piersiowego większego i mniejszego.

Hartmanna operacja – wycięcie esicy i/lub górnej części odbytnicy z zeszyciem kikuta odbytnicy i wyłonieniem stomii na dystalnym odcinku jelita grubego (kolostomia). Zabieg wykonywany w przypadku braku możliwości wykonania zespolenia z odbytnicą np. po wycięciu esicy z guzem nowotworowym w niekorzystnych warunkach, np. przy obecności perforacji, ropnia lun niedrożności.

Heinecke-Mikulicza pyloroplastyka – poszerzenie światła odźwiernika żołądka poprzez podłużne nacięcie ściany (bez przecięcia śluzówki) i zeszycie poprzeczne.

Hornera zespół – zespół objawów spowodowanych naciekaniem nowotworowym (nowotwory płuc, guzy śródpiersia), objawiające się: zwężenie szpary ocznej z powodu opadnięcia górnej powieki, zapadnięcie gałki ocznej i zwężenie źrenicy.

Kadera przetoka – rodzaj przetoki odżywczej polegającej na założeniu drenu przez skórę do żoładka po otwarciu z małego cięcia powłok jamy brzusznej.

Kochera manewr – mobilizacja części zstępującej dwunastnicy poprzez nacięcie otrzewnej tylnej ściany jamy otrzewnej wzdłuż bocznego brzegu dwunastnicy w celu jej uruchomienia; stosuje się w zabiegach resekcji trzustki i żoładka.

Krukenberga guz – przerzut raka żołądka do jajnika.

Laurena klasyfikacja – klasyfikacja histologiczna w raku żołądka, dzieląca typy tego nowotworu na jelitowy, rozlany i mieszany. Ma wpływ na podejmowanie decyzji o rozległości wykonania resekcji żołądka.

Mary Joseph guzek (guzek siostry mary Joseph) – zmiana guzowata w okolicy pępka, najczęściej objaw przerzutów do otrzewnej.

Miles’a operacja – tzw. brzuszno-kroczowe wycięcie odbytnicy: wycięcie całej odbytnicy wraz ze zwieraczami – zabieg wykonywany w przypadku guza nowotworowego umiejscowionego bardzo nisko w odbytnicy, gdy nie ma możliwości wykonania zabiegu z zaoszczędzeniem zwieraczy.

Patey’a zabieg – wycięcie całego gruczołu piersiowego wraz z węzłami chłonnymi dołu pachowego, z zaoszczędzeniem mięśni piersiowych.

Peana kleszcze – jedne z najczęściej używanych narzędzi chirurgicznych służących do zamykania światła naczyń krwionośnych.

Pringle’a manewr - czasowe zaciśnięcie więzadła wątrobowo-dwunastniczego na maksymalnie 15-20 minut, stosowane w chirurgii wątroby.

Rosenmuellera węzeł – patrz: Clocqueta węzeł.

Roux-en-Y operacja – rodzaj zabiegu resekcji całkowitej żołądka, polegający na zamknięciu dwunastnicy, przecięciu zadwunastniczej pętli jelita cienkiego i zespoleniu dalszego jej odcinka z przełykiem a części bliższej z częścią połączoną z przełykiem w odległości 40 cm od zespolenia przełykowo-jelitowego. Rydygiera operacja – rodzaj resekcji żołądka, polegający na wycięciu jego dalszej (dystalnej) części i zespoleniu części przedniej (proksymalnej) bezpośrednio z dwunastnicą.

Sugerbaker’a indeks – skala oceniająca zaawansowanie przerzutów do otrzewnej od 1 do 39 punktów (PCI – Peritoneal Cancer Index); do zabiegów wycięcia przerzutów z otrzewnej kwalifikują się chorzy z rakiem jelita grubego, raka jajnika (do 20 pkt), z rakiem żołądka do 7 pkt.

Trousseau objaw – objaw związany z tężyczką spowodowaną niskim poziomem wapnia; występuje m.in. po zabiegu wycięcia tarczycy, gdy zostały usunięte też przytarczyce.

Virchowa węzeł – wyczuwalny w dole nadobojczykowym węzeł chłonny w chorobie nowotworowej (nowotwory głowy i szyi, rak żołądka, rak piersi).

Wertheima zabieg (Meigsa-Wertheima zabieg) – radykalne wycięcie macicy w leczeniu raka szyjki macicy.

Whipple’a operacja ( Kauscha-Whipple'a operacja) – pankreatoduodenektomia – resekcja głowy trzustki z dwunastnicą i dystalną częścią żołądka, wycięciem pęcherzyka żółciowego; zabieg wykonuje się w głównie w przypadku nowotworów głowy trzustki.

Zollinger-Ellisona zespół – objawy kliniczne związane z nadprodukcją gastryny w przypadku występowania guzów nowotworowych o typie gastrinoma; mogą wyrażać się w postaci licznych, nawracających owrzodzeń i zmian zapalnych śluzówki żołądka, dwunastnicy i jelita