Menu

Przygotowanie żywieniowe przed zabiegiem cytoredukcyjnym i HIPEC chorych z przerzutami do otrzewnej

Leczenie chorych z przerzutami do otrzewnej wymaga wykonania rozległych zabiegów cytoredukcyjnych (wycięcia tkanki nowotworowej) w połączeniu z zabiegiem dootrzewnowej chemioterapii perfuzyjnej w podwyższonej temperaturze (hipertermia). W trakcie zabiegu niejednokrotnie konieczne jest wycięcie części jelita cienkiego, wykonanie zespoleń jelitowych oraz innego, rozległego zabiegu resekcyjnego. Wszystko to ma wpływ zarówno na występowanie powikłań związanych z zabiegiem jak i na ostateczne wyniki leczenia choroby nowotworowej.

Z licznych badań i obserwacji klinicznych wiadomo, że im lepsze przygotowanie chorego do zabiegu, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych powikłań pooperacyjnych i tym lepsze wyniki leczenia nowotworu. Mówiąc o przygotowaniu do zabiegu mamy na myśli m.in. przygotowanie żywieniowe.

W celu określenia stopnia odżywienia chorego przed zabiegiem używa się standardowych arkuszy oceny oraz wykonuje się celowane badania laboratoryjne. Określa się poziom białka całkowitego, albumin, ilości neutrocytów i limfocytów. Z wywiadu przeprowadzonego z pacjentem można określić, czy doszło do utraty masy ciała w ostatnich 3-6 miesiącach, zaś pomiary grubości fałdu skórno-podskórnego uszczegóławiają nam obraz klinicznych w zakresie stanu odżywienia.

Kwalifikując pacjenta do rozległego zabiegu operacyjnego należy wziąć pod uwagę możliwe jego następstwa, jak choćby utrudnienie ruchomości jelit po zabiegu (zaburzenia perystaltyki), zmniejszenie powierzchni wchłaniania po zabiegu wycięcia odcinka jelita cienkiego, zaburzenia zagęszczania pokarmów po wycięciu części jelita grubego. Stany te, naturalne po dużych operacjach, są przyczyną zmniejszenia przyjmowania pokarmów drogą naturalną i wydłużają okres od zabiegu do rozpoczęcia normalnego jedzenia, porównywalnego do jedzenia przed zabiegiem.

W celu ograniczenia zaburzeń metabolicznych, związanych ze stresem przedoperacyjnym oraz zaburzeniami przyjmowania pokarmów z innych powodów (np. brak apetytu) niezwykle ważne jest podjęcie czynności prewencyjnych, ażeby nie doszło do niedożywienia. Badania kliniczne wykazały, że nawet chorzy bez klinicznych cech niedożywienia wymagają suplementacji żywieniowej (czyli przyjmowania dodatkowych substancji odżywczych) ażeby poprawić stan metaboliczny i nie dopuścić do rozpadu białek (katabolizm).

Już dodatkowa podaż dwóch preparatów żywieniowych dziennie przez dwa tygodnie, dodatkowo do codziennego jedzenia, poprawia bilans białkowo-kaloryczny i prowadzi zazwyczaj do zwiększenia masy ciała o około 2 kg. Jest to niezwykle ważne postępowanie, gdyż wykazano, że późniejsze sposoby poprawienia stanu odżywienia w okresie pooperacyjnym, oparte o podawanie preparatów żywieniowych dojelitowo przez przetoki do karmienia, nie przynoszą pożądanych rezultatów i nie są korzystniejsze niż odpowiednie przygotowanie żywieniowe przed operacją.

W trakcie zabiegów cytoredukcyjnych, trwających średnio 6-8 godzin, dochodzi często do wychłodzenia organizmu, zaburzeń metabolicznych oraz zmian w prawidłowym pasażu treści pokarmowej w wyniku zabiegów resekcji jelit. Wszystkie te stany mają wpływ na występowanie powikłań pooperacyjnych, takich jak powikłania infekcyjne (zapalenie płuc, infekcje rany operacyjnej), zaburzenia czynności przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, brak apetytu, zaburzenia wchłaniania) oraz nieszczelności zespoleń jelitowych. Powikłania te występują tym częściej, im gorszy jest stan ogólny pacjenta, w tym stan jego odżywienia.

Oczywiście istnieje wiele czynników obiektywnych, niezależnych od stopnia odżywienia, wpływających na powikłania pooperacyjne, ale stan odżywienia jest jednym z tych, na które można mieć wpływ przed wykonaniem operacji. Do innych należy profilaktyka zakażeń oddechowych, polegająca na prowadzeniu ćwiczeń oddechowych przez przynajmniej 2 tygodnie przed zabiegiem z użyciem prostych przyrządów, dostępnych w sklepach medycznych. Te dwa elementy prehabilitacji (rehabilitacji przedoperacyjnej): poprawa stanu odżywienia i ćwiczenia oddechowe, pozwalają na znaczące zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia powikłań po dużych zabiegach operacyjnych w obrębie jamy brzusznej, takich jak zabiegi cytoredukcyjne z procedurą HIPEC.


Opracowanie:
dr hab. n. med. Tomasz Jastrzębski, prof. ndzw. GUMed
Klinika Chirurgii Onkologicznej
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku.


Piśmiennictwo:

  1. Kabata P. i wsp.: Preoperative nutritional support in cancer patients with no clinical signs of malnutrition--prospective randomized controlled trial. Support Care Cancer. 2015 Feb;23(2):365;
  2. Raspe C. i wsp.: Best practice for perioperative management of patients with cytoreductive surgery and HIPEC. Eur J Surg Oncol 2017;43:1013;
  3. Maciver A. i wsp.: Current delivery of Hyperthermic Intraperitoneal Chemotherapy with Cytoreductive Surgery (CS/HIPEC) and perioperative practice: an international survey of high-volume surgeons. Ann Surg Oncol 2017;24:923;
  4. Dineen S. i wsp.: Feeding tube placement during cytoreductive surgery and heated intraperitioneal chemotherapy does not impruve postoperative nutrition ani s associated with longer of stay and higher readmission rates. J Surg Res 2016;200:158;
  5. Naffouje S. i wsp.: Knowledge, attitiudes and practice of surgeons regarding nutritional support in CRS and HIPEC patients: are we missing something ? Eur J Cancer Care 2018;Oct. 9;
  6. Banaste N. i wsp.: Preoperative nutritional risk assessment in patients undergoing cytoreductive surgery plus hyperthermic intraperitoneal chemotherapy for colorectal carcinomatosis. Int J Hyperthermia 2018;34:589;
» powrót do działu "Leczenie żywieniowe"

Menu działu dla pacjenta

Obserwuj Onkonet na Facebooku

NU-MED Onkologia

reklama Grupa NU-MED

Grupa NU-MED to wyspecjalizowane placówki, w których diagnozujemy i leczymy pacjentów z chorobami nowotworowymi. Leczenie odbywa się w ramach kontraktu z NFZ. Zobacz więcej informacji.

Onkodiag – medycyna spersonalizowana w onkologii

reklama Onkodiag

Badania oparte na wnikliwej analizie tkanek pochodzących z nowotworu oraz krążących we krwi komórek nowotworowych:

  • Trublood – nieinwazyjna biopsja z analizą pod kątem diagnozy, rokowań i teranostyki
  • Celldx – głęboka analiza genomiczna nowotworu – badanie skuteczności terapii
  • Exacta – pełna analiza nowotworu uwzględniająca genomikę, immunohistochemię, immunocytochemię i chemowrażliwość żywych komórek. Badanie zaprojektuje najbardziej skuteczne leczenie
  • Chemoscale – badanie chemowrażliwości leków cytostatycznych
  • Cancertrack – monitorowanie efektów leczenia na podstawie cell-free DNA