Movember - czyli co powinieneś wiedzieć o raku jądra

15.11.2021

Listopad jest międzynarodowym miesiącem świadomości męskich nowotworów - raka jądra i raka prostaty. Wydarzenie zostało zapoczątkowane w 2004 roku przez Fundację Movember, a nazwa MOVEMBER powstała z połączenia 2 angielskich słów - moustache (wąsy) i november (listopad). Wydarzenie na celu promowanie edukacji zdrowotnej, podnoszenie świadomości pacjentów, oraz informowanie o metodach i możliwościach leczenia.

Rak jądra jest, w pewnym sensie, nietypowym nowotworem, ponieważ często dotyka młodych mężczyzn, którzy są przekonani o swoim zdrowiu, że rak nie jest chorobą, która może ich dotyczyć. Zazwyczaj ignorują potrzebę kontrolowania stanu zdrowia, jeśli nic im nie dolega.

Takie postępowanie może doprowadzić do rozwoju choroby, która na wczesnych etapach ma bardzo dobre rokowanie, ale tylko i wyłącznie jeśli jest odpowiednio leczona! Natomiast w przypadku poważnego zaniedbania może doprowadzić do katastrofalnych dla zdrowia i życia skutków. Warto pamiętać, że rak jądra jest najczęstszym nowotworem wśród młodych mężczyzn!

Samobadanie
Samobadanie jąder jest prostą czynnością, która nie powinna zająć więcej czasu niż mycie zębów. Najlepiej przystąpić do badania po ciepłym prysznicu lub kąpieli kiedy skóra i mięśnie moszny są rozluźnione, co ułatwia badanie jąder.

Pierwszym etapem powinna być ocena wzrokowa - szukamy przebarwień, zmian na mosznie lub obrzęku - warto pamiętać, że jądra nie są identyczne - lewe zwykle jest nieco większe i położone odrobinę niżej. Po ocenie wizualnej należy każde z jąder zbadać palpacyjnie - oburącz - jedna dłoń przytrzymuje jądro, a druga bada całą jego powierzchnię opuszkami palców. Każda podejrzana, nowa zmiana - guzek, zmiana konsystencji (za twarde lub za miękkie) czy nierówność powinna skłonić do pilnej konsultacji z lekarzem. Taka zmiana nie musi oznaczać od razu nowotworu, ale należy pokazać ją doświadczonemu lekarzowi.

Przy badaniu jąder należy również zbadać najądrza, które mają miękką konsystencję i półksiężycowaty kształt oraz położone są na jednym z biegunów jądra - nie powinny budzić niepokoju onkologicznego, to całkowicie normalne i potrzebne struktury. Podczas samobadania możemy również wykryć powrózek nasienny - to nieco twardsza, sznurkowata struktura, która pozwala na wyprowadzenie spermy z jąder na zewnątrz, również nie powinna budzić niepokoju.

Jak widać po tym opisie badanie jest szybkie, proste i skuteczne, rekomenduje się wykonywanie go raz w miesiącu co pozwala wykryć chorobę nowotworową na bardzo wczesnym stadium zapewniającym możliwość skutecznego leczenia.

Red flags
Z angielskiego czerwone flagi - to w medycynie pojęcie objawów, których wystąpienie powinno wzbudzić szczególną czujność lekarza lub pacjenta i skłonić do dalszej diagnostyki. W przypadku raka jądra powinniśmy zawsze zwrócić się do lekarza w przypadku: niepokojącego odkrycia w samobadaniu (guzek, powiększenie, zmiana struktury), sugestii partnerki lub partnera, którzy znają nasze ciała często lepiej niż my sami, bolesnego, tkliwego czy też cięższego jądra oraz zapalenia jądra, które nie przechodzi mimo odpowiedniego leczenia antybiotykami. Takie zjawiska nie muszą oznaczać nowotworu, ale nie mogą pozostać niewyjaśnione.

Diagnostyka
W razie podejrzenia raka jądra lekarz urolog wykonuje badanie USG. Jest to proste, bezbolesne, nieinwazyjne badanie pozwalające ocenić strukturę jąder i określić czy nie pojawiły się w nim zmiany patologiczne. Pomocne jest również zmierzenie poziomu tzw. markerów nowotworowych, którymi w przypadku raka jądra są: beta-HCG, AFP, LDH.

Pomiar markerów nowotworowych jest jedynie badaniem pomocniczym, nie jest jednak metodą na której można oprzeć w całości diagnostykę w przypadku podejrzenia raka jądra. Ostateczne rozpoznanie raka jądra i jego podtypu jest możliwe dopiero w wyniku badania histopatologiczne materiału pobranego w czasie zabiegu operacyjnego.

Leczenie Leczenie chorych na nowotwór złośliwy jądra prowadzi się w sposób skojarzony, wykorzystując metody chirurgiczne - orchidektomię (usunięcie chorego jądra), jak i chemioterapię oraz radioterapię – w zależności od stopnia zaawansowania choroby, rodzaju histopatologicznego guza oraz czynników ryzyka rozsiewu w badaniu histopatologicznym usuniętego jądra.

Życie po leczeniu
W chorobie, którą udało się wykryć oraz rozpocząć leczenie, po orchidektomii jednostronnej można rozważyć jedynie czujną obserwację onkologiczną bez dodatkowego leczenia. W innych przypadkach konieczna będzie jednak chemioterapia lub radioterapia, które wpływają na płodność oraz samopoczucie pacjenta i takim pacjentom, którzy planują posiadanie potomstwa po leczeniu, warto przypomnieć o możliwości oddania zdrowego nasienia do specjalnego biobanku, tak by można było z niego skorzystać w przyszłości.

Samo usunięcie jądra nie wpływa znacząco na płodność, ponieważ mężczyźni produkują wystarczająco plemników w jednym jądrze, które w przypadku usunięcia drugiego przejmuje większość funkcji. Poziom testosteronu również nie powinien ulec obniżeniu. Zachowane pozostanie również libido, a brak jednego jądra nie powoduje impotencji. W przypadku dyskomfortu psychicznego związanego z brakiem jądra możliwe jest chirurgiczne wszczepienie silikonowej protezy, która wizualnie w pełni zastępuje usunięty narząd.

Podsumowując, Panowie, badajcie swoje jądra! Wcześnie wykryty rak tego narządu to problem o wiele, wiele mniejszy niż choroba w zaawansowanym stadium, która da znać o sobie sama. To nie jest wstyd iść do lekarza, poprosić o zbadanie jąder, moszny, czy prącia.

Lepiej kilka razy pójść i dowiedzieć się, że wszystko jest w porządku niż pójść o jeden raz za mało i wyrzucać sobie przegapienie choroby. Najbardziej męskie jest właśnie kompleksowe, wczesne i mądre zadbanie o własne zdrowie!