Menu

Pęcherzyk żółciowy – mały narząd z poważnymi chorobami

Pęcherzyk żółciowy - grafika poglądowa

Rola pęcherzyka żółciowego w organizmie

Funkcją pęcherzyka żółciowego (łac. vesica fellea) jest gromadzenie produkowanej w wątrobie żółci, zagęszczanie jej i uwalnianie po jedzeniu w celu wspomagania trawienia tłuszczów. Żółć ma właściwości emulgujące tłuszcz, pozwalające na rozbicie jego cząstek na mniejsze, co pomaga w lepszym wchłanianiu w przewodzie pokarmowym.

Pęcherzyk żółciowy jest częścią dróg żółciowych, składających się z przewodów wątrobowych i pozawątrobowych. Po połączeniu we wnęce wątroby przewodu wątrobowego prawego i lewego, zbierających żółć z odpowiednich płatów wątroby, we wspólny przewód żółciowy wspólny, uchodzi on do dwunastnicy poprzez tzw. brodawkę Vatera. Do przewodu żółciowego wspólnego uchodzi przewód pęcherzyka żółciowego (przewód pęcherzykowy), do- i odprowadzający żółć do pęcherzyka.

Przewód żółciowy wspólny po połączeniu się przewodów wątrobowych biegnie w obrębie t.zw. więzadła wątrobowo-dwunastniczego, które, poza przewodem pęcherzykowym, zawiera także tętnicę wątrobową, żyłę wrotną, naczynia limfatyczne z węzłami chłonnymi oraz nerwy splotu współczulnego. Więzadło to umiejscowione jest pomiędzy wnęką wątroby (czyli miejscem, gdzie wchodzą lub wychodzą wspomniane struktury) a dwunastnicą.

Pęcherzyk żółciowy przylega z jednej strony do miąższy wątroby, zaś z drugiej leży wolno w jamie otrzewnej, pokryty cienką błoną surowiczą zwaną otrzewną. W niej znajdują się zakończenia nerwowe, wrażliwe na rozciąganie i podrażnienie (np. przez substancje produkowane w stanach zapalnych). Znając anatomię można wyjaśnić mechanizmy powstawania objawów chorobowych związanych z pęcherzykiem żółciowym i drogami żółciowymi.


Kamica pęcherzyka żółciowego

Zapadalność na kamicę pęcherzyka żółciowego wynosi około 20% u mężczyzn i 30% - 40% u kobiet powyżej 60 roku życia. Ryzyko powstania kamieni w pęcherzyku żółciowym zwiększa się u kobiet przyjmujących doustne środki antykoncepcyjne. Także cukrzyca sprzyja powstawaniu kamieni żółciowych, co jest spowodowane nadmiernym wysyceniem żółci kwasami żółciowymi i zaburzeniami opróżniania pęcherzyka żółciowego, zwłaszcza w neuropatii cukrzycowej.

Wytrącanie się z żółci cholesterolu, bilirubiny i innych substancji doprowadza do powstania złogów, zwanych kamieniami żółciowymi. Kamienie te mogą zatkać drogi żółciowe i, w zależności od tego, gdzie to się stanie, występują odpowiednie, typowe objawy. Kamienie umiejscowione w pęcherzyku żółciowym mogą być pojedyncze lub mnogie, różnej wielkości, od bardzo drobnych do tak dużych, że wypełniają całe wnętrze pęcherzyka.

Kamienie żółciowe mogą przemieszczać się poprzez przewód pęcherzykowy i przewód pęcherzykowy wspólny do dwunastnicy i jelit. Jeśli podrażnieniu związanemu z przechodzeniem kamienia ulegnie śluzówka przewodu żółciowego, może się on skurczyć i zablokować drogi żółciowe.

Gromadzenie żółci w pęcherzyku żółciowym powyżej przeszkody doprowadza do jego powiększenia a rozciągnięta ściana pęcherzyka podrażnia zakończenia nerwowe w otrzewnej. To powoduje odczuwanie dolegliwości bólowych. Ponieważ pęcherzyk żółciowy okresowo próbuje opróżnić treść żółciową ze swojego wnętrza, co nie udaje się ze względu na zatkanie dróg żółciowych poniżej, przebiega to ze wzrostem napięcia jego ściany i bólami.

Kamienie w pęcherzyku żółciowym mogą być wykryte badanie ultrasonograficznym (USG). Jeśli nie powodują żądnych dolegliwości wskazane jest tylko okresowe wykonywanie tego badania w celu kontroli ich wielkości i oceny występowania innych stanów chorobowych. Jeśli kamienie powodują dolegliwości takie jak nawracające stany zapalne, bolesność i inne, jest to wskazanie do wycięcia pęcherzyka żółciowego metodą laparoskopową (bez otwierania jamy brzusznej).

Metoda otwarta wskazana jest wówczas, gdy niemożliwe jest wykonanie zabiegu laparoskopowo (np. z powodu masywnych zrostów, anomalii anatomicznych, masywnego stany zapalnego dróg żółciowych). Należy pamiętać, że niechirurgiczne metody leczenia kamieni żółciowych mogą dać pozytywne rezultaty tylko w przypadku kamieni cholesterolowych.


Zapalenie pęcherzyka żółciowego

Zapalenie pęcherzyka żółciowego jest powikłaniem kamicy pęcherzykowej. Dochodzi do niego w wyniku zatkania przewodu pęcherzykowego przez kamień. Dotyczy około 15% chorych z objawową kamicą pęcherzyka. Substancje zawarte w żółci, takie jak sole żółciowe, kamienie, cholesterol, nie mogąc być usunięte z pęcherzyka doprowadzają do uszkodzenia jego błony śluzowej.

Następnie dochodzi do nadkażenia bakteryjnego, głownie bakteriami jelitowymi. Dochodzi do obrzęku i zmian zapalnych w ścianie pęcherzyka, w którym może gromadzić się oprócz żółci także krew i treść ropna. Zazwyczaj dochodzi do samoistnego ustąpienia objawów, ale u niektórych chorych może dojść do perforacji ściany pęcherzyka. U niektórych chorych dochodzi do zmian pozapalnych, zwłóknienia, bliznowacenia, które powodują, że funkcja pęcherzyka jest zaburzona.

Zapalenie pęcherzyka żółciowego objawia się bólem w prawym podżebrzu, który, inaczej niż w niepowikłanej kamicy tego narządu, trwa zazwyczaj dłużej (ponad 6 godzin). Chorzy podają w wywiadzie wielokrotne, wcześniejsze bóle o tym umiejscowieniu, związane z kamicą pęcherzyka, lecz w przypadku jego zapalenia są one zdecydowanie silniejsze i są przyczyną szukania pomocy lekarskiej.

W zapaleniu pęcherzyka żółciowego występuje lekka gorączka, przyspieszenie akcji serca, wzrost markerów stanu zapalnego (podwyższony poziom białych krwinek i białka C-reaktywnego CRP). Jeśli temperatura wzrasta, dochodzą do tego dreszcze, nudności, wymioty, osłabienie, spadek ciśnienia tętniczego – objawy te mogą wskazywać na powikłanie stanu zapalnego jakim jest perforacja(przedziurawienie) pęcherzyka i wylanie się jego zakażonej treści do jamy brzusznej.

Zapalenie pęcherzyka żółciowego jest wskazaniem do zabiegu w trybie ostrym lub, o ile stan zapalny możliwy jest do opanowania za pomocą antybiotykoterapii, w terminie późniejszym, gdy ustąpią objawy ostrego stanu zapalnego. O konieczności wykonania zabiegu w trybie ostrym decyduje chirurg na podstawie całości obrazu klinicznego choroby.


Rak pęcherzyka żółciowego

Jednymi z czynników ryzyka zachorowania na raka pęcherzyka żółciowego (rpż) jest kamica pęcherzyka z kamieniami o średnicy większej niż 3 cm oraz pęcherzyk o zwapniałej ścianie (np. po stanach zapalnych), t.zw. pęcherzyk porcelanowy. Aczkolwiek kamica pęcherzyka żółciowego może prowadzić do jego przewlekłego zapalenia i do powstania raka, sama zachorowalność na raka pęcherzyka żółciowego u wszystkich osób z kamicą tego narządu nie przekracza 3%.

Objawy kliniczne we wczesnych postaciach rpż najczęściej są związane z kamicą pęcherzykową: bolesność typu kolkowego w prawym podżebrzu, bolesność uciskowa okolicy wątroby, bóle promieniujące do pleców. Zatkanie przewodu pęcherzykowego masą nowotworu może spowodować objawy wodniaka pęcherzyka żółciowego lub prowadzić do zmian zapalnych. Jeśli pojawia się żółtaczka, jest ona spowodowana naciekaniem zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych i wnęki wątroby i świadczy o braku możliwości chirurgicznego leczenia. Ma charakter stały, nie ustępujący po lekach rozkurczowych.

Postępujące wyniszczenie nowotworowe świadczy o postępie zmian nowotworowych i jest wskazaniem do leczenia jedynie paliatywnego. Powiększenie się obwodu brzucha i wyczuwalny w badaniu palpacyjnym (ręcznym) płyn (objaw chełbotanie), świadczy o rozprzestrzenieniu się raka na otrzewną i narządy jamy brzusznej. Czasami, w zaawansowanych przypadkach, można wyczuć twardy guz w rucie pęcherzyka żółciowego, ruchomy oddechowo w linii osiowej (ruchy góra-dół).

Zwężenie przewodu pęcherzykowego przez naciek nowotworowy lub współistnienie kamicy pęcherzykowej prowadzi do powiększenia pęcherzyka, rozciągnięcia otrzewnej pokrywającej ten narząd i powstania objawów bólowych. Objaw ten, szczególnie jeśli współistnieje z podwyższoną temperaturą, może być przyczyną wykonania zabiegu wycięcie pęcherzyka żółciowego (cholecystectomia). Badanie wyciętego preparaty może wykazać obecność raka, co stanowi kilka procent wszystkich wykrywanych raków pęcherzyka żółciowego.

W przypadku podejrzenia guza pęcherzyka wskazane jest wykonanie dodatkowych badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Jeśli istnieje podejrzenie naciekania dróg żółciowych lub dla uściślenia diagnostyki przedoperacyjnej, wskazane jest wykonanie badania wstecznej cholangiopankreatografii (ERCP) lub cholangopankreatografii metodą rezonansu magnetycznego (MRCP).

Leczeniem z wyboru raka pęcherzyka żółciowego jest wykonanie zabiegu jego wycięcia z dodatkowym marginesem miąższu wątroby w miejscu, gdzie pęcherzyk styka się z tym narządem oraz wykonanie wycięcia regionalnych węzłów chłonnych. W przypadku braku możliwości wykonania operacji można zastosować chemioterapię systemową.


Źródło:

  1. Opracowanie własne Onkonet.pl
» więcej aktualności medycznych

Obserwuj Onkonet na Facebooku

NU-MED Onkologia

reklama Grupa NU-MED

Grupa NU-MED to wyspecjalizowane placówki, w których diagnozujemy i leczymy pacjentów z chorobami nowotworowymi. Leczenie odbywa się w ramach kontraktu z NFZ. Zobacz więcej informacji.

Onkodiag – medycyna spersonalizowana w onkologii

reklama Onkodiag

Badania oparte na wnikliwej analizie tkanek pochodzących z nowotworu oraz krążących we krwi komórek nowotworowych:

  • Trublood – nieinwazyjna biopsja z analizą pod kątem diagnozy, rokowań i teranostyki
  • Celldx – głęboka analiza genomiczna nowotworu – badanie skuteczności terapii
  • Exacta – pełna analiza nowotworu uwzględniająca genomikę, immunohistochemię, immunocytochemię i chemowrażliwość żywych komórek. Badanie zaprojektuje najbardziej skuteczne leczenie
  • Chemoscale – badanie chemowrażliwości leków cytostatycznych
  • Cancertrack – monitorowanie efektów leczenia na podstawie cell-free DNA