Zapowiadane rozszerzenie wskazań do badań PET/CT to ogromna szansa dla chorych

06.10.2025

Foto. PET-CT w Dolnośląskim Centrum Onkologii

W styczniu 2026 roku ma wejść w życie rozszerzenie wskazań do badania PET/CT. Polskie Towarzystwo Medycyny Nuklearnej wraz z przedstawicielami różnych dyscyplin klinicznych przyznaje: to niezwykle ważna zmiana, która umożliwi wcześniejsze wykrycie zmian chorobowych i skuteczniejsze leczenie nowych grup pacjentów.
– Proces starań o poszerzenie wskazań refundacyjnych do badania PET/CT był długi. Od lat starało się o nie polskie środowisko medycyny nuklearnej, na czele z konsultantem krajowym prof. Leszkiem Królickim i przedstawicielami różnych dziedzin medycyny. Nasze wnioski były dogłębnie analizowane pod względem merytorycznym przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT).

Proces oceny Agencji potwierdził, że technika PET/CT jest skuteczna we wczesnym rozpoznawaniu różnych zmian chorobowych i – co nie mniej istotne – że jej zastosowanie ma wpływ na postępowanie terapeutyczne. W procesie diagnostyczno-terapeutycznym chodzi nam bowiem nie tylko o to, żeby daną chorobę uchwycić na możliwie wczesnym etapie, ale przede wszystkim o to, żeby szło za tym wczesnym rozpoznaniem skuteczne, możliwie najmniej inwazyjne i dobrane adekwatnie do potrzeb klinicznych leczenie.

W onkologii powszechnie znana jest zasada, że im wcześniej rozpoznamy nowotwór, tym mamy większą szansę na zastosowanie skutecznej terapii. Dzięki możliwości zastosowania procedury PET/CT w rozszerzonych wskazaniach będziemy mogli pomóc nowym grupom pacjentów, pozytywnie wpływając na ich rokowanie – mówi prof. Rafał Czepczyński z Katedry i Kliniki Endokrynologii, Przemiany Materii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinowskiego w Poznaniu, prezes-elekt Polskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej.

Specjaliści zaznaczają, że tradycyjne metody obrazowania, takie jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa, mają stałe miejsce w diagnostyce, jednak procedury medycyny nuklearnej powinny móc być zastosowane, kiedy oprócz precyzyjnego obrazu zmian chorobowych potrzeba także danych na temat metabolizmu badanych tkanek. W takich przypadkach dla procedur medycyny nuklearnej nie ma alternatyw, czyli innych technik, które dostarczałyby równie wartościowych informacji diagnostycznych. Wraz z rozwojem medycyny pojawiają się także nowe znaczniki, umożliwiające precyzyjną, celowaną diagnostykę i terapię. – Do tej pory w raku prostaty refundowane badania PET/CT obejmowały procedury z choliną znakowaną fluorem-18. Ta metoda jest skuteczna w wykrywaniu zmian nowotworowych, ale głównie u chorych ze stosunkowo wysokimi poziomami markera PSA. Około 10 lat temu na rynku pojawił się radiofarmaceutyk PSMA, który wykrywa zmiany nowotworowe przy znacznie niższych poziomach wspomnianego markera. Dla procesu leczniczego poziom PSA jest kluczowy. Okazuje się, że już przy nieznacznym wzroście PSA u pacjentów, którzy do tej pory byli leczeni operacyjnie czy przy pomocy radioterapii oraz leków, niewielki wzrost PSA wymaga zastosowania dodatkowego leczenia i to leczenie może być skuteczne. Warunkiem jest określenie, gdzie znajduje się źródło markera, czyli ognisko nowotworowe. Badanie PET/CT z ligandami PSMA pozwala na wykrycie ognisk wznowy miejscowej na dużo wcześniejszym etapie niż przy pomocy choliny, nie mówiąc już o tradycyjnych technikach obrazowania. Przez blisko dekadę w praktyce klinicznej musieliśmy stosować archaiczną procedurę z zastosowaniem fluorocholiny, ponieważ badanie PET/CT z PSMA nie było dostępne dla większości chorych – nie było refundowane. Zapowiadane zmiany legislacyjne to zatem ogromny krok do przodu, który pozwoli nam nadrobić zaległości w stosunku do standardów obowiązujących w innych krajach europejskich – mówi prof. Rafał Czepczyński.

Na rozszerzeniu wskazań do badania PET/CT skorzystają nie tylko pacjenci z rakiem prostaty, ale również pacjentki z nowotworami narządów rodnych, takich jak rak szyjki macicy i rak endometrium oraz chorzy z guzami neuroendokrynnymi.

– Guzy neuroendokrynne charakteryzują się tym, że ich lokalizacja jest bardzo zmienna. Mogą występować w różnych narządach układu pokarmowego i oddechowego, niekiedy powodując przerzuty. Wykrycie ogniska chorobowego, na przykład w jelicie czy trzustce, jest niezbędne do rozpoczęcia skutecznej terapii. Dzięki zastosowaniu techniki PET/CT z zastosowaniem analogów somatostatyny możliwe jest wykrycie tych ognisk, zaplanowanie leczenia operacyjnego, a także kwalifikacja do leczenia opartego na analogach somatostatyny i do terapii radioligandowej – przekonuje prof. Rafał Czepczyński.

Komentarz prof. dr hab. med. Piotra Rutkowskiego, Kierownika Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Narodowego Instytutu, Onkologii, Przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Przewodniczącego Rady Agencji Badań Medycznych, Przewodniczącego Zespołu Ministra Zdrowia ds. Narodowej Strategii Onkologicznej.

Rozszerzenie wskazań do badań PET/CT, o które wspólnie postulowały Polskie Towarzystwo Medycyny Nuklearnej i Polskie Towarzystwo Onkologiczne, to olbrzymi krok naprzód dla dostępności nowych technik diagnostycznych zgodnych z wytycznymi w onkologii w Polsce.

Poprzednio opracowana lista wskazań do badań PET/CT miała już ponad 14 lat i była mocno zdezuktalizowana, co uniemożliwiało wykonywanie właściwej diagnostyki i monitorowania części nowotworów. Rozszerzenie wskazań jest więc kluczowe dla poprawy sytuacji w rozpoznawaniu i wdrażaniu właściwej terapii u chorych na nowotwory w Polsce.

Na rozszerzeniu wskazań do badań PET-CT bez wątpienia skorzystają chorzy z rozpoznaniem raka gruczołu krokowego, gdzie rozporządzenie Ministra Zdrowia dopuszcza w końcu do wskazań znakowane pochodne PSMA, co jest niezbędne we współczesnej onkologii. Druga, bez wątpienia niezwykle istotna grupa nowotworów, to nowotwory ginekologicznie (rak szyjki macicy i endometrium), gdzie dotychczas nie było możliwości stosowania badania PET/CT, a gdzie badanie to, zgodnie z obowiązującymi wytycznymi, jest niezbędne dla ustalenia planu leczenia.

W 2024 roku zespół ekspertów kilku specjalności medycznych opublikował współczesne zalecenia dotyczące stosowania pozytonowej emisyjnej tomografii w onkologii. Zaktualizowane wskazania do badań PET/CT w Polsce są zgodne z aktualną wiedzą medyczną i przybliżają nas do właściwego zastosowania tego istotnego badania w rozpoznawaniu, określaniu zaawansowania, ocenie odpowiedzi i obserwacji po leczeniu dorosłych chorych na nowotwory. Kolejnym krokiem będzie również edukacja lekarzy specjalności onkologicznych dla właściwego wykorzystywania badania PET/CT.