Encyklopedia nowotworów - diagnostyka i leczenie

W tym dziale przedstawiamy Encyklopedię Nowotworów - obszerne artykuły omawiające wyczerpująco poszczególne typy i grupy nowotworów. Informacje o diagnostyce, klasyfikacji TNM nowotwórów oraz o metodach leczenia są aktualizowane zgodnie z rozwojem wiedzy, standardów diagnostyki oraz metod leczenia.

Metody leczenia nowotworów

Najczęstszymi metodami leczenia nowotwórów jest leczenie chirurgiczne oraz chemioterapia. Chemioterapia jest to metoda leczenia nowotworów złośliwych za pomocą leków cytotoksycznych (leków działających toksycznie na komórki nowotworowe). Leki cytostatyczne w ramach chemioterapii są stosowane jako samodzielna metoda leczenia lub w sposób skojarzony, szczególnie z metodami chirurgicznymi, radioterapią i hormonoterapią.

Badania kliniczne to nowe możliwości leczenia w zaawansowanej chorobie nowotworowej

Corocznie na świecie wykrywa się lub tworzy wiele substancji, które mogą okazać się skuteczne w leczeniu nowotworów. Jednak by stwierdzić, czy dana substancja jest skuteczna i zarazem bezpieczna, trzeba przeprowadzić odpowiednie badania. Najpierw odbywają się laboratoryjne badania przedkliniczne na kulturach tkankowych (badania in-vitro), potem badania na żywych organizmach (badania in-vivo).

Jeśli wyniki badań przedklinicznych są obiecujące, a badana substancja nie wykazuje cech niebezpiecznych przychodzi czas na następny, najważniejszy etap - badania kliniczne. Rozpoczyna się badanie z udziałem pacjentów onkologicznych. Badania takie prowadzone są w wyselekcjonowanych szpitalach lub centrach onkologicznych, a ich wyniki podlegają skrupulatnej i złożonej ocenie zespołu lekarzy i naukowców. Udział w badaniu klinicznym umożliwia choremu dostęp do najnowocześniejszych metod leczenia.

Do efektywnego leczenia pacjentów lekarze potrzebują jednolitego sytemu pozwalającego ocenić i opisać stopień zaawansowania (ang. staging) choroby nowotworowej. W tym celu stworzono klasyfikację TNM stopnia zaawansowania nowotworów. Dotyczy ona nowotworów litych, czyli raka (nowotwory powstałe z tkanki nabłonkowej) oraz mięsaków.

Klasyfikacja stopnia zaawansowania TNM pozwala dobrać właściwe, sprawdzone metody leczenia w zależności od stwierdzonego stopnia rozwoju choroby w oparciu o wiedzę dotyczącą przebiegu leczenia tysięcy wcześniejszych przypadków o takim samym stopniu zaawansowania. Jednolita klasyfikacja TNM ułatwia również prowadzenie badań naukowych nad skutecznością nowych leków oraz metod leczenia.

Profilaktyka onkologiczna

Profilaktyka onkologiczna to przede wszystkim badania pozwalające na wczesne wykrywanie zmian i objawów mogących być wstępem do powstania nowotworu i których leczenie może nie dopuścić do powstania nowotworu lub umożliwić skuteczne leczenie we wczesnej fazie rozwoju nowotworu. Badania profilaktyczne powinny być wykonywane regularnie w określonych odstępach czasu. Znaczenie badań profilaktycznych wzrasta wraz z wiekiem danej osoby.

Nowoczesne technologie zmieniają oblicza medycyny. Jedną z technik, która pozwala na prawdziwy skok jakościowy w specjalnościach zabiegowych są roboty chirurgiczne. Techniki chirurgii robotowej są naturalnym rozwinięciem technik laparoskopowych, polegających na operowaniu narzędziami wprowadzonymi do jamy brzusznej przez niewielkie nacięcia w powłokach ciała.

Określenie „chirurgia robotowa“ stosuje się dla wykonywania zabiegów operacyjnych z użyciem skomplikowanych elementów robotyki, dzięki której chirurg może „operować“ w innym miejscu niż jest pacjent. Poprzez układy informatyczne możliwe jest przesyłanie informacji o ruchach dłoni chirurga do wprowadzonych do jamy ciała narzędzi chirurgicznych. Narzędzia te same w sobie stanowią dzieło sztuki inżynierskiej, gdyż, w odróżnieniu od narzędzi laparoskopowych, mogą dokładnie naśladować wszystkie ruchy ręki, a nawet je przewyższać poprzez działanie w zakresie 360 stopni.

Zabiegi robotowe charakteryzują się wyjątkową precyzją oraz małą inwazyjnością, co skutkuje wysoką efektywnością operacji i znacznym ograniczeniem ryzyka powikłań pooperacyjnych.

Jest to procedura chirurgiczno-onkologiczna, za pomocą której można leczyć przerzuty nowotworów do otrzewnej. Polega na podawaniu w sposób ciągły, w czasie 30-90 minut, płynu do jamy otrzewnej (jest to najczęściej tzw. sól fizjologiczna), która jest podgrzewana do temperatury 41°C - 43°C. Po uzyskaniu odpowiedniej temperatury do podgrzanego płynu podaje się cytostatyk – lek przeciwnowotworowy.

Działanie przeciwnowotworowe tego zabiegu polega na bezpośrednim uszkadzaniu komórek nowotworowych przez leki cytostatyczne oraz podwyższona temperaturę. Dodatkowo oba te czynniki działają synergistycznie, wzajemnie wzmacniając swoje przeciwnowotworowe działanie.

Leczenie za pomocą dootrzewnowej chemioterapii perfuzyjnej jest tym lepsze, im mniejsze są zmiany przerzutowe w otrzewnej i mniejsza powierzchnia ich występowania. Podstawowym czynnikiem umożliwiającym wykonanie HIPEC jest wycięcie ogniska pierwotnego (guz pierwotny) oraz wycięcie wszystkich zmian w otrzewnej większych niż 5 mm. Postępowanie to wynika z faktu dostępności (penetracji) cytostatyku w głąb tkanki nowotworowej na 3-5mm. Żeby leczenie było skuteczne, chirurg musi wyciąć wszystkie ogniska większe i grubsze niż 5 mm. Taki zabieg nazywamy cytoredukcją.